تیروئید دو هورمون اصلی در جریان خون ترشح میکند.
یکی از این هورمونها تیروکسین است که حاوی چهار اتم ید بوده و اغلب به آن
T4 گفته میشود. این هورمون، به نوبه خود، به تری-یدوتیرونین
(T3) تبدیل میشود، که حاوی سه اتم ید است. از بین این
دو، این T3 است که از نظر بیولوژیکی فعال
بوده و متابولیسم بدن را تنظیم میکند.
مقدار T4 و T3 ترشح
شده توسط غده تیروئید به وسیله غده هیپوفیز تنظیم میشود که زیر مغز قرار دارد و
خود غده هیپوفیز نیز تحت کنترل غده هیپوتالاموس است که در بالای آن قرار گرفته
است، غده هیپوفیز سطح هورمونهای تیروئید در خون را حس کرده و میزان آنها را در
خون تنظیم میکند. اگر سطح هورمونها کمی از حد طبیعی پایینتر بیاید، هیپوفیز
با ترشح هورمونی به نام هورمون محرک تیروئید (TSH)، که
غده تیروئید را برای تولید T4 بیشتر
فعال میکند، واکنش نشان میدهد. وقتی سطح هورمون تیروئید از حد طبیعی بالاتر میرود،
حسگرهای هیپوفیز این موضوع را حس کرده و این غده ترشح TSH را
متوقف میکند تا تیروئید T4 کمتری
تولید کند. به TSH، تیروتروپین هم گفته میشود. ترشح هورمون TSH تحت تاثیر هورمونی به نام TRH می باشد که از هیپوتالاموس ترشح می شود.
معمولاً هورمون TSH اصلی ترین و مهم ترین تست جهت
ارزیابی فعالیت غده تیروئید است، ولی به همراه آن ممکن است کل T3 و T4 (مقادیر متصل
به پروتئین + مقادیر آزاد) و نیز T3 و T4 آزاد (FT3 و FT4) مورد بررسی
قرار گیرند.
بالا بودن سطح TSH و پایین بودن
FT4 نشان دهنده کمکاری تیروئید است که نیاز به درمان دارد.
پایین بودن سطح TSH و بالا بودن
FT4 نشان دهنده پرکاری تیروئید است که نیاز به درمان دارد.
به وضعیتی که در آن سطح TSH کمی بالا رفته
اما سطح FT4 هنوز در بازه مرجع نرمال است کمکاری تیروئید تحت بالینی یا
نارسایی خفیف تیروئید گفته میشود. این عارضه ممکن است به کمکاری تیروئید بالینی
تبدیل شود، که میتوان با انجام آزمایشهای
مربوط به آنتیبادیهای تیروئید (Anti TPO, Anti TG) میزان احتمال این تبدیل را تعیین
کرد. برخی مبتلایان به کمکاری تیروئید، خصوصاً افرادی که سطح
TSH آنها بالاتر از 10mU/l است، میتوانند از درمان با لووتیروکسین استفاده کنند.
پایین بودن TSH به همراه پایین بودن
FT4 میتوان ناشی از نارسایی هیپوفیز (کمکاری تیروئید ثانویه ناشی از کمکاری هیپوفیز)
یا واکنشی به یک بیماری مهم غیرتیروئیدی باشد.
FT3: از این مورد تنها برای آزمایش تشخیص پرکاری تیروئید یا ارزیابی
شدت آن استفاده میشود.
|