نام آزمایش

تست های تخصصی کلیه و مجاری ادراری

عملکرد کلیه و مجاری ادراری

کلیه‌ها یک جفت عضو لوبیایی شکل و قهوه‌ای رنگ می‌باشند که در طرفین ستون فقرات و در موازات اصلی مهره ۱ تا ۳ کمری قرار دارند. یکی از اصلی‌ترین وظایف کلیه بیرون راندن مواد زاید تولید شده بر اثر متابولیسم می‌باشد. کنترل حجم و ترکیبات مایعات بدن نیز از کارکردهای کلیه می‌باشد. قسمت عمده حفظ تعادل بین میزان دریافت و میزان دفع در مورد آب و تقریباً تمام الکترولیت‌های بدن بر عهده کلیه‌ها می‌باشد.

کلیه‌ها مهم‌ترین وظیفه خود را با تصفیه پلاسما و برداشت مواد از فیلتر، بسته به نیازهای بدن انجام می‌دهند. کلیه‌های با دفع مواد ناخواسته به توسط ادرار بدن را تمیز کرده و مواد مورد نیاز را به خون بازمی‌گردانند.

دستگاه ادراری شامل دو کلیه، حالب ها (دو لوله، کلیه‌ها را به مثانه متصل می‌کنند)، مثانه، پیشابراه (مسیر خروجی بین مثانه و خارج بدن) است.

آزمایشات تخصصی کلیه و مجاری ادراری  شامل چه آزمایشاتی می شود؟

BUN

Cr

Na

PSA ( T.PSA, F.PSA)

Urinalysis

Urine Culture

Urine Protein

Urine Creatinine

Urine Ca

Urine Uric Acid

Urine Oxalate

Urine Citrate

Urine Micro Albumin

(برای مشاهده شرح آزمایشاتی که لینک دار هستند لطفا بر روی نام آزمایش کلیک کنید. بقیه آزمایشات در ادامه مباحث شرح داده می شوند)

علت درخواست تست های تخصصی کلیه و مجاری ادراری

بررسی عملکرد کلیه ها

عفونت کلیه

عفونت بیضه ها

سرطان پروستات

سنگ کلیه

تکرر ادرار

عفونت مثانه

نمونه مورد نیاز آزمایش و شرایط آن

شرایط لازم جهت BUN, Cr, Na, K

آزمایش ادرار بهتراست صبح‌ها انجام شود. از مصرف بعضی غذاهای خاص مثل لبو و چغندر، آسپارتات و هویج و شاه‌توت خودداری کنید. ایستادن زیاد قبل از انجام آزمایش و یا فعالیت شدید می‌تواند نتایج آزمایش را تغییر دهد. خانم‌ها اگر در زمان قاعدگی قرار دارند، بهتر است آزمایش انجام ندهند یا به پزشک اطلاع دهند. نیم تا یک ساعت قبل از انجام آزمایش مقداری آب بنوشید. مصرف بعضی داروهای خاص مثل اریترومایسین و کوتریموکسازول یا ویتامین C هم رنگ ادرار را تغییر می‌دهد. داروهای مصرفی خود را در صورت امکان و با مشورت پزشک قطع کنید یا به پزشک معالج اطلاع دهید. نمونه ادرار باید از وسط جریان ادرار تهیه شود. قبل از مصرف دستان خود را بشویید تا نمونه‌گیری تمیز انجام شود. به هیچ وجه داخل ظرف نمونه‌گیری را لمس نکنید. آلت تناسلی را تمیز کنید (خانم‌ها باید این کار را از جلو به عقب انجام دهند تا باکتری‌های مدفوع محل دفع ادرار را آلوده نکند) شروع به ادرار کردن کنید و بعد از چند لحظه نمونه را از وسط جریان جمع کنید. بعد از جمع‌آوری لبه ظرف را لمس نکنید و در آن را بگذارید و به مسوول آزمایشگاه بدهید. توجه داشته باشید که نمونه‌گیری باید بدون قطع شدن جریان ادرار انجام شود..

کشت ادار(urine culture)

- بهترین نمونه اولین ادرار صبحگاهی است که حداقل 8 ساعت در مثانه باقی مانده و تغلیظ شده باشد در غیر این صورت می توان از نمونه های ادرار تصادفی، استفاده نمود.

- بیمار نباید در 72 ساعت گذشته آنتی بیوتیک مصرف کرده باشد.( مگر با تجویز پزشک معالج)

آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)

- این آزمایش برای تشخیص زود هنگام بزرگی یا سرطان پروستات درخواست می شود و انجام آن از اواسط چهل سالگی به طور منظم و حداقل سالی یکبار توصیه می شود.

- یک هفته پیش از مراجعه به آزمایشگاه نباید معاینه پروستات و بیوپسی پروستات صورت گرفته باشد.

- یک هفته پیش ازانجام آزمایش نباید معاینه مقعد انجام شده باشد.

- رادیو تراپی و مصرف داروهایی نظیر تستوسترون می تواند موجب افزایش مقادیرPSA گردد لذا در این موارد آزمایشگاه یا پزشک معالج را مطلع کنید.

- چهل و هشت ساعت پیش از انجام آزمایش نباید انزال یا مقاربت صورت گیرد.

- چهل و هشت ساعت پیش از انجام آزمایش نباید دوچرخه سواری کرد.

تست اگزالات Urine Oxalate:

2 الی 3 روز قبل از جمع آوری نمونه ادرار از مصرف زیاد مواد غذایی که دارای ویتامین C از جمله مرکبات تازه (مانند لیموشیرین، پرتقال، گریپ فروت، لیمو شیرین، اسفناج، توت فرنگی، گوجه فرنگی) خودداری کنید.

قرص ویتامین C ، 2  الی 3 روز قبل از جمع­آوری نمونه ادرار مصرف نشود.

شرح تست ها ی تخصصی کلیه و مجاری ادراری

تست PSA: آزمایش PSA یک تست خونی است که مقدار کل آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) خون را انداره می گیرد. PSA پروتئینی است که توسط سلول های طبیعی پروستات و هم چنین سلول های سرطانی پروستات تولید می گردند. بطور طبیعی همه مردان مقدار کمی از PSA را در خون شان دارند. افزایش مقدار PSA ممکن است نشانه وجود مشکلی در غده پروستات باشد، اما الزماً به معنی سرطان پروستات نیست. این تست شامل دو تست F.PSA (Free PSA) و T.PSA(Total PSA) می باشد.

تست اگزالات Urine Oxalate: یکی از تست های رایج آزمایشگاهی تست آنالیز ادرار است که به منظور بررسی کارکرد کلیه در آزمایشگاه انجام می شود. در آنالیز ادرار پارامتر های مختلف از ظاهر و رنگ ادرار تا موارد میکروسکوپی مورد بررسی قرار می گیرند. یکی از این موارد بررسی وجود کریستال در ادرار می باشد. دیدن کریستال در ادرار می تواند نشانه وجود سنگ کلیه باشد. کریستال ها انواع گوناگونی دارند از جمله کریستال سیستئین، استروئید و اسید اوریک و اگزالات و فسفات کلسیم و … که کریستال سیستئین همیشه باید جدی گرفته شود. و وجود کریستال از نوع فسفات، فسفات کلسیم و اگزالات نشانه ادرار قلیایی است که ادرار اکثرا زمانی قلیایی می شود که نمونه  در محیط باقی بماند که در این صورت ارزش کلینیکی ندارد. اما گاه در کلیه کریستال های اگزالات تشکیل می شود.

تست Urine Protein:  پروتئین از جمله مواردی ست که به طور طبیعی نباید در ادرار وجود داشته باشد و حضور آن در ادرار نشان‌دهنده یک حالت خاص و یا یک بیماری است. حالت طبیعی: منفی یا Negative یا میلی‌گرم۸۰-۵۰ در طول ۲۴ ساعت یا کمتر از ۲۵۰ میلی‌گرم در ۲۴ ساعت بعد از ورزش شدید. حالت غیرطبیعی: آسیب‌های کلیوی، عفونت ادراری، فشارخون بالا، دیابت، بیماری لوپوس گلومر ولونفریت (یک بیماری کلیوی) و سرطان باعث ورود پروتئین به ادرار می‌شوند. اگر چه باید توجه داشت تب، ورزش شدید و بارداری هم در حالت‌های طبیعی حضور پروتئین در ادرار یا پروتئینوری را به دنبال دارند. به طور کلی وجود پروتئین در ادرار جزو آن مواردی است که نیازمند توجه ویژه پزشک است چون ممکن است مشکلات جدی‌تری را به دنبال داشته باشد. پروتئینوری اصلی‌ترین علامت بیماری کلیوی است.

تست Urine Uric Acid : ارزیابی افزایش ترشح اسید اوریک در ادرار کمک مهمی در تشخیص بیماریهای ارثی و به حداقل رساندن احتمال تشکیل سنگهای کلیوی و نیز بررسی روند آن می باشد. افزایش مقادیر اسید اوریک ادرار در نقرس، لوسمی میلوئید مزمن، پلی سایتمی ورا ، سندروم لش نیهان، ویلسون، هپاتیت ویروسی، سیکل سل آنمی، حاملگی، داروهای سمی، درمان لوسمی مشاهده می شود. اسید اوریک بالاو PH پائین باعث تشکیل سنگ اسید اوریکی می شود.  کاهش اسید اوریک در بیماریهای مزمن کلیه،گزانتین اوری، کمبود اسید فولیک و مسمومیت با سرب دیده می شود.

تست Urin Culture:  كشت ادرارجهت تشخیص و شناسایی باکتری ها و مخمر در ادرار است. ادرار توسط کلیه ها تولید می شود. کلیه مواد زائد را از خون فیلتركرده و تولید ادرار(مایع زرد رنگ) میكند، تا مواد اضافی بدن را دفع كند. ادرار از طریق لوله ای به نام میزنای از کلیه ها به مثانه به طور موقت انتقال می یابد و سپس از طریق مجرای ادرار دفع میشود. ادرار عموما" استریل است، اما گاهی اوقات باکتریها و یا به ندرت ، مخمر می تواند از پوست خارج از مجرای خروجی مثانه به سمت دستگاه ادراری حركت كرده و سبب عفونت های دستگاه ادراری (UTI) شود.

تست Urine Ca: اندازه گیری کلسیم ادرار برای بررسی متابولیسم کلسیم مورد استفاده قرار می گیرد.

تست Urine Citrate: جهت تشخیص عوامل خطرزا در بیماران با سنگ های کلیوی کلسیمی و  پایش نتایج درمان بیماران با سنگهای کلسیمی و اسیدوز توبولار کلیوی کاربرد دارد.

تست Urine creatinine: در تست کراتینین و سطح کراتینین در ادرار بررسی می شود. زمانی که غذا از راه متابولیسم تبدیل به انرژی می شود، ماده ی دیگری به نام کراتین تشکیل می شود. کراتین به کراتینین شکسته می شود. کلیه ها کراتینین را از خون بر می دارند و آن را وارد ادرار می کنند. اگر کلیه ها اختلال داشته باشند، مقدار کراتینین در ادرار کم می شود ولی مقدار آن در خون بالا می رود. مقدار کراتینین در خون تا حدی به میزان بافت عضلانی هم وابسته است. مردان به طور طبیعی سطح کراتینین بالاتری نسبت به زنان دارند.

 تست Micro Albumin:  سنجش میکروآلبومین به عنوان یک اندیکاتور برای تشخیص زود هنگام نارسایی کلیوی به شمار می رود. این تست می تواند مقادیر اندک آلبومین دفع شده در ادرار را، سال ها پیش از آنکه آسیب کلیوی آشکار شود، شناسایی نماید. آلبومین پروتئینی است که توسط کبد تولید می شود و تا زمانی که کلیه ها به درستی فعالیت می کنند، در ادرار دفع نمی شود. بیمارانی که سطح آلبومین در ادرار آن ها به طور مداوم بالا باشد، بیشتری در معرض خطر ابتلا به نارسایی کلیوی و بیماری های قلبی- عروقی قرار دارند.