غربالگری سه ماهه اول و دوم بارداری

 

غربالگری چیست ؟

  تست های غربالگری (غربالگری مرحله اول بارداری و  مرحله دوم بارداری)، به مجموعه ای از بررسی های آزمایشگاهی وسونوگرافی گفته می شود  که در مراحل مختلف انجام شده و هدف آن هم این است که مادران باردار را از یکسری سندرم ها و نقایص جنینی (نه همه ی نقایص)  غربال کرده و آنها را در گروه های کم خطر یا پر خطر قرار دهد .

 

تست های غربالگری سندرم داون (منگولیسم)

 تست های غربالگری تنها  احتمال این که جنین یکی از چند بیماری مشخص را داشته باشد نشان می دهد. در واقع این تست به طور یقین نمی تواند به ما بگوید که آیا نوزاد شما مشکل دارد یا نه.اگر نتیجه تست مثبت باشد این بدین معنی است که احتمال وجود نقص بالاتر از دیگران است.به همین خاطر پزشک شما ممکن است برای شما تست‌های تشخیصی انجام دهد تا از بابت سالم بودن جنین مطمئن شود. 

اگر نتیجه تست غربالگری منفی شود این بدین معنی است که احتمال وجود نقص در نوزاد شما هنگام تولد آنقدر پایین است که احتیاج به پیگیری ندارد. لیکن تضمینی وجود ندارد که شما یک نوزاد طبیعی داشته باشید. 

مزیت تست‌های غربالگری این است که هیچ‌گونه ریسک سقط را به همراه ندارد و صدمه‌ای به جنین نمی‌رساند. 

چه کسانی به آزمایش غربالگری سه ماهه اول بارداری نیاز دارند؟

گاهی چنین تصور میشود که داشتن فرزند سالم و یا نداشتن سابقه بروز اختلالات کروموزومی در خاتواده تضمین کننده سلامت جنین است . در حالی که اختلالات کروموزومی میتوانند ناشی از جهش ها بوده و به طور تصادفی در هر فردی رخ دهند . لذا انجام آزمایشات غربالگری برای همه خانم های باردار الزامی ست. 

چه زمانی برای آزمایش غربالگری سه ماهه اول بارداری مراجعه کنیم؟ 

آزمایش غربالگری سه ماهه اول بارداری تنها یک بار و در هفته های ۱۱ الی ۱۴ بارداری قابل انجام است. 

 آزمایش خون غربالگری مرحله اول: 

نام دیگر آن : آزمایش دبل مارکر 

 هدف آن  ، اندازه گیری 2 هورمون free-B-HCG  و PAPP-A  خون مادر می باشد که نیازی به ناشتایی ندارد و در هر ساعت از شبانه روز قابل انجام است .

 

روند کار به چه صورت است؟ 

نمونه ای از خون مادر (حتما بعد از انجام سونوگرافی NT ) گرفته شده و در آزمایشگاه تحت عنوان آزمایش دبل مارکرمیزان دو فاکتور PAAP-A و Free-BhcG در خون مادر سنجیده می شود. 

سپس با بکارگیری نرم افزار های مخصوص از اطلاعات به دست آمده از آزمایش خون و سونوگرافی NT و NB در کنار سایر فاکتورها عددی استخراج میشود که معادل احتمال بروز اختلالات کروموزومی ( سندروم داون یا منگولیسم، تریزومی ۱۸ و ۱۳ ) در جنین است. 

سن و وزن مادر، سابقه داشتن نوزاد مبتلا به سندرم داون، مصرف سیگار، استفاده از روش های کمک باروری به صورت IVF و دیابتی بودن مادر مشروط به مصرف انسولین، معیارهایی هستند که در تعیین این احتمال نقش دارند. 

غربالگری سندرم داون در سه ماهه دوم بارداری: 

این غربالگری که کوآد مارکر یا کوآد راپل یا به اختصار کواد نامیده می‌شود برای غربالگری سندرم داون، تریزومی 18 و نقص لوله عصبی (ONTD) و سندرم 3SLO  انجام می‌شود. 

غربالگری مرحله دوم (کوآدر مارکر)

غربالگری مرحله دوم بارداری شامل یک آزمایش است که چهار مارکر زیر را اندازه گیری میکند : 

استریول (UE3) – اینهیبین آ – HCG – آلفا فیتو پروتیین 

اگر اینهیبین آ سنجش نشود ، این آزمایش ، تریپل مارکر نام می گیرد . 

آزمایش AFP که در تست کواد انجام می‌شود نقص لوله عصبی (ONTD) را در 80% موارد غربال می‌کند.دقت داشته باشید که این تست فقط در سه ماهه دوم ارزش دارد. 

این تست معمولاً بین هفته 15 تا 20 بارداری انجام می‌شود اما بهترین زمان انجام آن هفته 15 تا 18 است. سن جنین در زمان انجام تست، در محاسبه ریسک نقش زیادی دارد.بهترین روش محاسبه سن جنین سنوگرافی است، بنابراین بهتر است هنگام مراجعه به آزمایشگاه گزارش سنوگرافی خود را به همراه داشته باشید.قدرت تشخیص تست کوآدمارکر حدود 80% موارد برای سندرم داون است. 

این آزمایش نیز بطور معمولی مثل آزمایشهای دیگر انجام می شود . نیازی نیز به ناشتایی نداشته و در هر ساعتی از شبانه روز قابل انجام است . 

چه چیزی را بررسی میکند ؟ علاوه بر سنجش مجدد خطر سندرم داون و سندرم ادوارد و سندرم پاتو ، خطر نقایص لوله عصبی نیز برآورد می شود . 

 نتیجه ی غربالگری مرحله دوم :

 پس از دریافت جواب آزمایش غربالگری مرحله دوم ، شما در یکی از گروه های زیر قرار میگیرید: 

1- اسکرین مثبت  پرخطر - (high risk): در صورتی که ریسک ابتلا ، بیشتر از 1:250 باشد، پس از تأیید سن جنین، مادر برای مشاوره و انجام آمنیوسنتز ارجاع داده می‌شود. در صورتی که برای تعیین سن جنین از یاLMPاولین روز از آخرین قاعدگی استفاده شده باشد حتماً باید پیش از انجام آمنیوسنتز، یک سونوگرافی برای تأئید سن جنین انجام شود.

  اگر جواب آمنیوسنتز طبیعی بود، باید این زنان از نظر پیامدهای نامطلوب بارداری جزء گروه پرخطر قرار گیرند و مراقبت‌های دوران بارداری برای آنها افزایش یابد

 2- ریسک متوسط (borderline risk): در صورتی که ریسک سندرم داون بین 1:400تا 1:250 باشد، انجام سونوگرافی تفصیلی در هفته 20-18 توصیه می‌شود. ضرورت مراقبت های دوران بارداری را افزایش می دهد. 

3- گروه اسکرین منفی (low risk): ریسک به دست آمده از 1:400 کمتر است. در این صورت غربالگری سندرم داون پایان می‌پذیرد.

 با توجه به اهمیت دوران بارداری پیشنهاد می شود آزمایش غربالگری بارداری را در مراکز تخصصی این حیطه انجام داده و به محض دریافت جواب به پزشک متخصص مراجعه کنید.