|
آزمایش
CBC شامل موارد زیر میباشد:
سلول های قرمز خون (RBC): غذا و اکسیژن را
در سراسر بدن حمل کرده و به بافت‌ها می‌رسانند. سلولهای قرمز خون حاوی هموگلوبین
(Hb) هستند.
عواملی که منجر
به کاهش RBC میشود: خون‌ریزی‌های دستگاه گوارش مثل خونریزی معده یا
روده، افزایش غیر طبیعی دوره قائدگی، خونریزی از محل زخم، سوءتغذیه، کمبود
آهن یا کمبود ویتامین B12 ، شکستن سلولهای خونی یا همولیز
آنها در اثر بعضی بیماری‌های خاص مثل فاویسم، بعضی مشکلات ژنتیکی مثل گلبولهای
قرمز داسی شکل ، مشکلات مغز استخوان ، بیماری های کلیوی ، بیماری‌های مزمن،
تومورهای سرطانی و بیماری‌های روماتویید (التهاب مفاصل).
چه چیزهایی باعث
افزایش RBC میشود؟
میزان Hb و تعداد RBCها در مردان به
صورت نرمال، اندکی بیشتر از زنان می باشد.
مقدار بالای
گلبول قرمز می‌تواند نشان‌دهنده ظرفیت بالای حمل اکسیژن باشد. در بعضی از
ورزشکاران و همچنین هنگام زندگی در ارتفاعات به خاطر کمبود اکسیژن هوا ، RBC افزایش می یابد.
در زنان بعد از
زمان یائسگی، میزان Hb به علت تغییر هورمون ها، مقداری بالاتر می رود.
در حالت غیر
طبیعی در اثر مصرف دخانیات و یا برخی بیماری های ژنتیکی و یا در موارد خیلی نادر
و در سنین بالا یک نوع سرطان خون می تواند RBC را افزایش
دهد.
بیماری‌های ریوی یا
کلا هر نوع بیماری که هیپوکسی مزمن (کمبود اکسیژن طولانی مدت در بدن) ایجاد می‌کند،
مثل بیماری قلبی مادرزادی ، باعث تولید بیشتر RBC می‌شوند.
نکته:
–
به
طور طبیعی، گلبول قرمز بعد از تولید در مغز استخوان، ۱۲۰ روز در خون زندگی می‌کند
و در آخر عمر خود شکسته میشود و به عناصر سازنده‌اش تبدیل میشود.
–
مقدار
RBC در طی بارداری به طور طبیعی کمی کمتر نشان داده میشود، چون حجم قسمت مایع
خون افزایش پیدا می کند.
–
عدد
RBC در واقع مقدار دقیق گلبولهای قرمز در ۱میلی‌لیتر خون است.
–
خوردن
داروهایی مثل کلرامفنیکل هم باعث کاهش RBC میشود. امروزه این
دارو حتی الامکان تجویز نمی شود چون گاها حتی با قطع دارو، تولید مجدد RBC اتفاق نمی
افتد.
گلبول های سفید خون (WBC): در برابر میکروب‌ها
و عوامل بیماری‌زا از بدن دفاع می‌کنند. در پیشگیری و درمان بیماری‌ها نقش
دارند. خود گلبول های سفید خون، چندین نوع مختلف دارند.
چه چیزهایی باعث
کاهش WBC میشود؟
لکوپنی یا کاهش
گلبولسفید به مقادیر کمتر از ۴ هزار در هر میکرولیتر گفته میشود که معمولا در
اثر نارسایی مغز استخوان، مسمومیت دارویی ، عفونت خیلی خیلی شدید، سوءتغذیه، بیماری‌های
خودایمنی و ایدز به وجود می‌آید. در بسیاری از انواع نارسایی‌های مغز استخوان،
مثلا بعد از شیمی‌درمانی، رادیوتراپی و … هم این مقدار کاهش مییابد.
چه چیزهایی باعث
افزایش WBC میشود؟
افزایش گلبولسفید،
لکوسیتوز نام دارد و به مقادیر بالاتر از ۱۰ هزار در هر میکرولیتر خون گفته میشود
که به طور معمول نشان‌دهنده عفونت، التهاب، تخریب بافت بدن، لوسمی یا سرطان خون
است.
ترس، درد، خشم،
فعالیت ورزشی، ضربه و جراحت، استرس و تب هم مقدار WBC را افزایش می‌دهد.
نکته:
– عمل اصلی گلبولسفید مبارزه با عفونت و حذف
عوامل خارجی و مزاحم از بدن است و در مواقع آلرژ‌ی‌ها هم این سلول‌ها مسئول بروز
واکنش هستند.
– تغییر هر کدام از انواع WBC معنی خاص خود را
دارد و ممکن است نشان‌دهنده عفونت با میکروب (مثل باکتری یا ویروس) و یا حتی
استرس باشد.
– فعالیت شدید بدنی و ورزش سنگین هم برای مدتی
باعث بالا رفتن تعداد WBC در خون میشود. بارداری و
زایمان هم این مقدار را افزایش می‌دهند.
هموگلوبین (Hb) : هموگلوبین
همان ماده‌‌ای است که به گلبولهای قرمز، رنگ می‌دهد. هموگلوبین اکسیژن را از ریه‌ها
به بافت‌های بدن حمل می‌کند.
هماتوکریت (HCT) : هماتوکریت بیان
کننده‌ی درصد سلولهای قرمز خون نسبت به کل حجم خون است.
پلاکتها (Plt) : در انعقاد و
لخته شدن خون نقش دارند.
علاوه بر موارد
فوق موارد دیگری در CBC مورد بررسی قرار میگیرند
که شامل: MCV ,PCV,
MCH , MCHC و ... می باشد.
MCV: بیان کننده‌ی
اندازه‌ی متوسط (میانگین) سلولهای قرمز است. وقتی MCV بیش از حد طبیعی
باشد، یعنی گلبولهای قرمز خون از حد طبیعی بزرگتر هستند (مثلاً در کم‌خونی ناشی
از کمبود ویتامین B12 یا اسیدفولیک) و وقتی
MCV کمتر از حد طبیعی است یعنی گلبول های قرمز خون کوچک‌تر از حد طبیعی هستند
(مثلاً در کم‌خونی ناشی از فقر آهن). در تالاسمی نیز MCV کاهش مییابد.
MCH: نشان‌دهنده‌ی
میزان هموگلوبین‌های حمل کننده‌ی اکسیژن در گلبول قرمز است.
MCHC: نشان‌دهنده‌ی
غلظت هموگلوبین در درون گلبولهای قرمز خون است. وقتی میزان MCHC پایین است، یعنی
غلظت هموگلوبین در گلبول قرمز کاهش یافته است، برای مثال این مورد در کم خونی
فقر آهن دیده میشود.
|